spinazie

Zaaien
Spinazie (Spinacia oleracea) kan vroeg in het voorjaar gezaaid worden (vanaf eind februari bij mooi weer). De kieming is echter langzaam en het kan twee weken duren voor de plantjes boven de grond komen. Het gebruik van vliesdoek kan helpen om de plantjes wat sneller te laten groeien. Vliesdoek creërt een microklimaat dat erg gunstig is voor jonge zaailingen in het vroege voorjaar. Kies het juiste ras voor het juiste jaargetijde. Er zijn soorten die goed voldoen in het vroege voorjaar, lente, najaar en winter. Een juiste rassenkeuze is van belang om doorschieten (bloeien) te voorkomen. Lees dus goed de gebruiksaanwijzing op de zakjes zaad. Zaai op rijen met minstens 15 cm tussenruimte en dun later uit als de planten te dicht blijken te staan. De ruimte in de rij hangt af van het soort ras en bedraagt 5-10 cm. Planten die te dicht op elkaar staan kunnen voortijdig gaan schieten.

Rassen
Er is onderscheid te maken tussen scherpzaad rassen (hoekig zaad met scherpe uitsteeksels) en rassen met rond zaad. Rassen met scherp zaad zijn snelle groeiers die ook snel doorschieten. Rassen met rond zaad groeien trager maar schieten ook minder snel door. Een ras als 'breedblad scherpzaad' is daarom bij uitstek geschikt voor de vroege teelt. Voor de lente- en herfstteelt zijn er een aantal rondzadige rassen beschikbaar. In de winter is 'winterreuzen' een geschikt ras. Spinazie wordt nauwelijks in de zomer geteeld. Als alternatief kan dan wel nieuwzeelandse spinazie worden geteeld, maar dit is een andere soort (Tetragonia expansa).

Bemesting
Spinazie heeft een voedzame bodem nodig die bovendien een goede structuur heeft en dus goed doorwortelbaar is. Spit de grond diep om, en bemest met verteerde stalmest, compost of koemestkorrel. Overdrijf echter niet met stifstofhoudende meststoffen. Spinazie kan namelijk veel nitraat in het blad opslaan, vooral als het aangeboden wordt in een gemakkelijk opneembare vorm (dierlijke mest, kunstmest). Nitraat kan in de plant worden omgezet in nitriet, en dat is een giftige stof. Dit omzettingsproces wordt versneld door koken. Een rauwe spinazie salade is dus minder 'gevaarlijk' dan gekookte spinazie. Het is om deze reden ook niet verstandig om eenmaal gekookte spinazie te bewaren en later weer op te warmen.
Spinazie bevat ook oxaalzuur. Deze stof kan in grote hoeveelheden ook schadelijk zijn. Oxaalzuur verdwijnt echter grotendeels als we spinazie koken en het kookvocht afgieten.

Ziekten en plagen
Met ziekten en plagen valt het doorgaans mee bij spinazie. De pijnpunten van de teelt zitten hem meer in de rassenkeuze en de bodemverzorging.
Desondanks kan er wel wat misgaan natuurlijk. Valse meeldauw of 'Wolf' is een bekende ziekte. Het blad verkleurt geel/wit achtig en aan de onderkant ontstaat grauw schimmelpluis. De sporen leven in de bodem. De ziekte kan zich snel verspreiden. Belangrijke zaken ter voorkoming zijn gewaswisseling, en voorkomen van te dichte stand.
Bladvlekkenziekte wordt veroorzaakt door een aantal schimmels, het zijn dus eigenlijk verschillende ziekten, die gemeen hebben dat ze zich manifesteren door een vleksgewijze aantasting van het blad (bv Cladosporium).
Andere schimmels veroorzaken grotere vlekken en strepen (Verticillum, Fusarium).
Virusziekten worden vaak via bladluizen overgebracht. Meestal is bij deze ziekten een sterke krulling van het blad zichtbaar.
Zie voor foto's spinach diseases
De bietenvlieg (Pegomyia hyoscyami) vliegt vanaf begin mei en ligt haar witte eitjes op het spinazieblad. De larven boren gangen in het blad, later worden dat witte strepen en vlekken.
Het optreden van ziekten en plagen is vaak een gevolg van slechte teeltomstandigheden; te droog of te nat weer, te dicht gewas, slechte bodemstructuur, enz. Het is daarom meer een zaak van voorkomen dan van genezen.

Gewasverzorging
Probeer spinazie goed aan de groei te houden; geef vaak water als het weinig regent. Hou de grond tussen de planten onkruidvrij, dat vergemakkelijkt later ook het oogsten.

Oogsten en bewaren
Van een goed groeiend gewas kan soms tweemaal gesneden worden. Oogst de eerste keer voornamelijk blad en de stengeltop. De planten kunnen dan opnieuw uitgroeien vanuit de okselknoppen. Willen we spinazie invriezen, kook de groente dan eerst enkele minuten (blancheren).

kort teeltverslag:

kiemplanten 3 weken na zaai. Linksboven een stukje teruggeslagen vliesdoek.

8 maart 2009 gezaaid op rijtjes met 20 cm tussenafstand, ras breedblad scherpzaad. Daarna afgedekt met vliesdoek. Op dit stukje moestuin stonden het vorig jaar sperciebonen. Ik heb wat half-verteerde compost ingewerkt en wat koemestkorrels.
16 maart - op de grond liggend zaad begint te kiemen.
21 maart - kiemplantjes komen boven de grond - er is een goede opkomst over de gehele linie - dankzij vliesdoek en zonnig weer.
29 maart - zie foto ; het is de afgelopen week beroerd weer geweest met veel regen. Onder het vliesdoek ziet alles er echter prima uit, de grond is niet dichtgeslagen. Voorlopig heb ik nog niet uitgedund.
2 april - vliesdoek maar eens weggehaald - het is stralend weer.
7 april - ik heb vandaag uitgedund (plantjes met wortel en al uit de grond trekken), zodat elk plantje 1-2 cm ruimte heeft. Over 2-3 weken ga ik nog een keer uitdunnen, maar dan zal het dunsel me al een portie eeetbare spinazie opleveren. Uiteindelijk moeten de planten dan ongeveer 5-10 cm uit elkaar staan.

halfwas spinazie planten, 15 april

24 april : vandaag heb ik weer uitgedund, en deze keer levert dat een aardig maaltje spinazie op. 47 dagen van zaai tot oogst dus, niet slecht voor voorjaarsspinazie van de volle grond, maar we hebben dan ook uitstekend weer gehad.
2 mei : De overblijvende planten zijn goed doorgegroeid, maar een enkele plantje begint al te bloeien. Daarom oogst ik alles met wortel en tak. Deze oogst levert meer spinazie op dan het dunsel van 24 april.

spinazie planten, 2 mei

Geraadpleegde literatuur
[1] Velt: Handboek ecologisch tuinieren, Berchem, België 2006.