koolwittevlieg
 |
|
Koolwittevlieg met poppen op onderkant koolblad.
Photo by Rasbak / CC BY GNU cropped by mtt |
Historie
De koolwittevlieg is een relatief nieuwe plaag in de buitenteelt van met name boerenkool, savooyekool, en spruiten. Voor het jaar 2000 was het insect nauwelijks bekend als plaag[3].
Uiterlijk
De koolwittevlieg (Aleyrodes proletella) is een kleine witte vlieg van 1,5 mm lang. Dit is niet hetzelfde insect als de witte vlieg die in kassen vaak een probleem vormt. Beide insecten zijn wel verwant. De koolwittevlieg is wat groter en heeft 4 grijze vlekken op de vleugels. De eieren worden in circels afgezet aan de onderkant van bladeren. Larven en poppen hebben een dikke laag was over zich heen. De poppen zien er uit als gele bolle schildjes. Onder een blad tref je vaak alle stadia aan - vliegen, larven, en poppen.
Aangetaste planten
Vooral savooyekool, boerenkool en spruitkool zijn gevoelig.
Schade
De larven scheiden honingdauw af, waardoor het blad kleverig en vuil wordt. Bovendien gaan er schimmels op groeien waardoor het geheel er niet meer smakelijk uitziet.
Bladeren en planten raken verzwakt door de aantasting, al zullen volwassen planten er niet gauw door afsterven.
Leefwijze
Volwassen vliegen zetten hun eieren af op jong blad, in de top van de plant. De vliegen, eieren en larven zitten aan de onderzijde van het blad, wat bestrijding door bespuiting erg lastig maakt. De vrouwelijke vliegen leggen tot 200 eieren per keer af. Pas uitgekomen larven scharrelen eerst een paar uur over het blad, en zoeken dan een plekje om plantensappen te gaan zuigen. Na de eerste vervelling verankeren de larven zich aan het blad. Ze verpoppen dus ook op dezelfde plek. Een hele cyclus duurt tussen 20 en 40 dagen, afhankelijk van de temperatuur.
De vliegen overwinteren op levende groene planten. Koolzaadvelden, die vaak ook in de winter nog bedekt zijn met groen stoppelloof, zouden best wel eens een rol kunnen spelen in de snelle verspreiding van de plaag.[3] Naast kool heeft de koolwittevlieg nog een groot aantal andere waardplanten, die hem kunnen helpen de winter te overleven (o.a azalea, rhodondendron, aardbei).
Bestrijding
- Er is verschil in gevoeligheid tussen verschillende rassen van dezelfde koolsoort. Het wittekoolras Rivera staat bekend als resistent
- Pyrethrum is werkzaam tegen koolwittevlieg, maar de insecten zijn moeilijk te bereiken. Spruzit is een handelsnaam van een product op basis van natuurlijke pyrethrum. Dit middel dood ook andere insecten, maar het is nauwelijks schadelijk voor de mens.
- Groene zeep oplossingen zijn ook werkzaam, maar het blijft lastig spuiten.
- Laat geen koolplanten op het land staan in het hart van de winter. Dat maakt de overleving van de vlieg moeilijker.
- Controleer de toppen van de planten regelmatig op beginnende aantasting. Verwijder bladeren met aantasting voordat de plaag zich kan verspreiden.
- Insectengaas is uiteraard ook effectief.
- Stimuleer natuurlijke vijanden van de koolwittevlieg. De nummer 1 daarbij is een sluipwesp (Encarsia formosa). Kaartjes met daarop geparasiteerde poppen zijn ook voor de particulier te bestellen, bv bij de webshop van entocare. Een kaartje Encarsia kost 5,50 Euro (dec 2014). Uit 1 strip komen 3000 sluipwespen, die elk tot 150 eieren in wittevlieg poppen kunnen leggen. De sluipwesplarven teren op de wittevlieglarven, die dat niet overleven. De kaartjes zijn maar 2 dagen houdbaar.
- Kleefbanden, zoals de rolletjes tegen huisvliegen, kunnen vliegen aantrekken en vastplakken
- Met een stofzuiger kunnen vliegen opgezogen worden.
[1] edepot wur - koolvlieg in spruitkool
[2] BBC cabbage whitefly
[3] eindscriptie khk de koolwittevlieg
