biologische bestrijdingsmiddelen

Brandnetel
Van versgeplukte grote brandnetel (Urtica dioica) kan een afreksel gemaakt worden dat enigzins werkzaam is tegen bladluizen. Het mierenzuur in de plant, dat bij mensen de irritatie opwekt, is verantwoordelijk voor de insectendodende werking. Laat de brandnetelplanten maximaal 1 dag trekken in koud water en gebruik het aftreksel meteen de volgende dag. Mierenzuur vervluchtigd snel dus de werking van het aftreksel gaat snel achteruit.
Brandnetelgier is iets anders dan brandnetelaftreksel. Voor gier laten we de bladeren langer weken (2 weken). Gier dient ook een ander doel: je gebruikt het als bemesting.

Paardestaarten
Van paardestaart of heermoes (Equisetum arvense) kan een aftreksel worden gemaakt dat bladeren weerbaar maakt tegen schimmelziekten en minder aantrekkelijk voor bladluizen. De werking is niet helemaal duidelijk, maar paardestaarten bevatten in elk geval veel kiezelzuur, dat de celwanden kan versterken, en mogelijk ook schimmeldodende stoffen [1]. Gebruik 100 gram vers plantmateriaal op 1 liter water, kook het een tijdje (maximaal een uur), en laat nog een paar uur trekken. Dan zeven en verdunnen (minimaal 4 x) en over het blad spuiten.

Knoflook
Knoflook bevat stoffen die een insecten-, bacterie- en schimmeldodende werking hebben [1]. Het effect is niet erg sterk en moet vaak herhaald worden. Preventief werkt het beter dan curatief. Knoflook heeft ook een afwerend effect tegen insecten en tegen slakken. In de vraagbaak is een paar keer melding gemaakt van succes in de slakkenbestrijding.
Gebruik 50-100 gram fijngesneden verse knoflook en laat het 24 uur trekken in 1 liter water. Zeef het daarna en verdun 10x. Voeg evt een beetje zachte groene zeep toe als uitvloeiingsmiddel. Spuit dit mengsel over de planten. Herhaal dit om de paar dagen.

Eigen mengsels
Er zijn veel planten waarvan bekend is dat ze een zekere werking tegen plantenziekten hebben, bijvoorbeeld Kamille, Munt, Alsem, en Boerenwormkruid. Kijk wat er in je omgeving groeit en maak gerust je eigen mengseltje, veel kwaad kan het niet en wie weet doe je een leuke ontdekking.

Groene zeep
Een oplossing van groene zeep (1-3 %) is al een oud middeltje tegen bladluizen. Het is niet super-effectief en moet daarom meerdere keren herhaald worden of gecombineerd met andere maatregelen. Zeep is niet selectief, naast bladluizen kunnen ook nuttige insecten gedood worden.
Groene zeep wordt ook vaak gebruikt als uitvloeingsmiddel bij andere biologische spuitmiddelen. Zeep verkleint de oppervlaktespanning van de druppels in die mengsels, zodat er een beter contact ontstaat tussen het middel en het blad dat behandeld moet worden.

Groene zeep.

Zwavel
Zwavel kan gespoten of gestoven worden tegen schimmels (meeldauw) en mijten. Zwavel is niet giftig voor de mens en ook niet voor de meeste dieren. Sommige nuttige insecten als sluipwespen kunnen wel gedood worden. Zwavel wordt gebruikt in de fruitteelt maar ook bij meloenen en pompoenen. Er zijn in de handel (tuincentra) verpakkingen te koop waarmee je ook in de moestuin gemakkelijk zwavel kunt verstuiven. Voor de veiligheid moet er wel een termijn in acht genomen worden voor de oogst waarin er niet meer gespoten mag worden: 3 weken voor groenten en 6 weken voor fruit (lees dit na op de verpakkingen).

Pyretrum
Pyretrum is een stof die gewonnen wordt uit planten die in oost-afrika groeien. Het is een snelwerkend insectendodend middel. Vooral insecten die geen hard skelet hebben sterven snel als ze in aanraking komen met het gif. Het middel is weinig specifiek - ook nuttige insecten worden gedood. Het middel heeft daarom een twijfelachtige reputatie in de biologische teelt.
Pyretrum blijft niet lang werkzaam - het wordt snel afgebroken in de buitenlucht (na 2 dagen is het weg). Naast natuurlijke pyretrum bestaat er ook synthetische pyrethrum (permethrin, deltamethrin). Dat is een product dat in het laboratorium nagemaakt is van het origineel en veel minder snel afbreekt. Gebruik van dit soort middelen is niet aan te raden in de moestuin. Pyretrum is giftig voor koudbloedige dieren.
Spruzit van Ecostyle is de handelsnaam van een bekend natuurlijke pyretrum dat geschikt is voor gebruik in de moestuin. Er zijn echter meer leverancies van natuurlijk pyretrum.

Spruzit.

Sluipwespen, roofmijten, roofwants, galmuggen, lieveheersbeestjes
Voor de echte biologische oorlogsvoering kun je gebruik maken van een ruim aanbod aan natuurlijke vijanden van onze schadelijke insecten. In de glastuinbouw wordt al lang gebruik gemaakt van deze bestrijdingswijze. Ook voor de moestuin zijn tegenwoordig kleine hoeveelheden roofinsecten te koop. In de buitenlucht is deze soort van bestrijding wel minder effectief. In de buitenruimte heb je geen controle over de verspreiding van je insecten. De bestrijding op deze wijze is wel veilig en zeer specifiek - je bestrijd alleen het schadelijk insect en geen andere dieren. Ook via internet kun je kaartjes met daarop geprepareerde poppen of larven kopen. bv bij de webshop van entocare. Uit 1 strip van de sluipwespsoort Encarsia komen bijvoorbeeld 3000 sluipwespen, die elk tot 150 eieren in wittevlieg poppen kunnen leggen. De sluipwesplarven teren op de wittevlieglarven, die dat niet overleven. De kaartjes zijn maar 2 dagen houdbaar.

Lieveheersbeestjes verpakking van entocare

We kunnen zelf ook proberen om het insectenleven in de moestuin gevarieerd te houden, en ons daarmee ook te verzekeren van de aanwezigheid van sluipwespen en consorten. Maak bv nestkastjes, en zorg voor een gevarieerde bloeiende border in de omgeving van de moestuin.

Afrikaantjes
Afrikaantjes (Tagetes soorten) scheiden via hun wortels aaltjesdodende stoffen af. Afrikaantjes werken niet tegen alle soorten aaltjes, maar wel tegen wortelaaltjes (Pratylenchus). Van hoeveelheden die gebruikt moeten worden is niet zo veel bekend. Volgens [1] moet het behoorlijk veel zijn, bv een heel perceel minimaal 3 maanden onder de afrikaantjes zetten. Vermoedelijk helpen echter ook de kleine beetjes als preventieve maatregel tegen aaltjes, zeker in combinatie met gewaswisseling. Afrikaantjes kunnen met hun sterke geur ook andere plaaginsecten (wortelvlieg) om de tuin leiden.

Bacillus thuringiensis
Dit preparaat bevat sporen van bacterieen die rupsen infecteren. Het middel bestaat al geruime tijd en is vrij veilig en effectief in het gebruik. Het wordt verkocht als poeder dat in water moet worden opgelost. Daarna kun je het met een plantenspuit over het blad van bv kolen verdelen. De rupsen eten blad met daarop sporen. De sporen ontwikkelen zich in de rups tot bacterieen. Deze scheiden in de rups gifstoffen af. De behandeling moet om de paar weken herhaald worden. Bij rupsen die zich diep in een plant nestelen (kooluil) werkt dit middel niet. Het is meestal alleen in grote verpakkingen te koop (500 gram of 1 kg Xentari).

Geraadpleegde literatuur

[1] Velt: Handboek ecologisch tuinieren, Berchem, België 2006.