perzik en abrikoos
Auteur
Dit teeltverslag is ingezonden door een lezer van moestuintips, onder alias 'oude plant'. Het verslag heeft betrekking op de periode 1992 - heden, waarin de auteur ervaring heeft opgedaan met het kweken van verschillende rassen abrikoos en perzik in de kas.
Dank voor het delen van je ervaring, oude plant!
De kas
Mijn kas is zelfgebouwd, meet 3 bij 6 meter en heeft 2 dakramen. De oriëntatie is noord-zuid. De bomen staan aan de lange zijden 2 aan 2, soort bij elkaar. De onderlinge afstand tussen de bomen is ongeveer 3 meter. Ze staan 1,5 meter van elke kopse kant af. In de kas zijn verder 2 paden op 60/70 cm van de zijkanten, van voor naar achter (elk 40cm breed). Het middenstuk is dan ongeveer 80 cm en daar kweek ik tomaten, komkommer, enz..
Rassen
Toen ik de bomen uitzocht, heb ik bij een tuinder speciaal gevraagd naar rassen die in een kas kunnen. Mijn bomen waren bij aanschaf ongeveer tussen de 2 en 3 jaar oud. Zorg trouwens bij aanschaf van jonge bomen dat de 2 zijtakken niet verder dan maximaal 40/50 cm boven de grond zitten, omdat er in de loop van de jaren toch al veel omhoog groeit!
Ik heb 2 abrikozen van hetzelfde ras aangeschaft (Aprikoze von Nancy). Dat geeft meer zekerheid dat het met de bestuiving goed komt. Deze abrikoos heeft heerlijke vruchten. Rijp zijn ze goed te eten en je kunt ze ook prima in maken als jam.
Van perzik heb ik twee verschillende rassen aangeschafte, namelijk Amsden en Redhaven. Deze rassen kunnen elkaar bevruchten.
Amsden is een matig sterke groeier met een goede productie. Het is eén van de beste vroege rassen. De vrucht is matig tot groot, rond en heeft tamelijk veel blos. De kleur is mooier naarmate de vrucht meer in de zon hangt. Het vruchtvlees wit, fijn, sappig, en smaakt goed. Het vlees is zacht rond de pit. Dit ras zou tamelijk gevoelig voor knopval en krulziekte, maar ik heb er nooit iets van gemerkt. Ik heb wel last gehad van spint en luis omdat er soms te voorzichtig was gesnoeid waardoor de boom te bossig werd.
Redhaven is een ronde perzik van middelmatige grootte met een goede reputatie. Het ras rijpt goed af. Het gele vruchtvlees is vast maar sappig met een duidelijk rode tint rond de steen. De smaak is goed. Ik heb met dit ras ook last gehad van luis en spint, waarschijnlijk eveneens vanwege een te voorzichtige snoei. Redhaven is geweldig om rijp te eten maar niet goed te verwerken tot bv jam omdat de vrucht nogal dradig is rond de pit. Ik heb Redhaven gekozen om de late oogst, opvolgend op de Amsden.
In de professionele kweek leeft de boom niet langer dan 10 tot 15 jaar. In mijn kas staan ze al 23 jaar. Dit komt vooral door het snoeien en zo beperkt houden van de omvang van de boom. Eigenlijk is het een constante vernieuwing.
 |
| abrikoos na junisnoei |
Planten
Zet nooit gaas tussen boom en kasglas! Dat had ik gedaan ter geleiding maar de takjes groeien er doorheen en dan kun je er niet meer bij om ze te snoeien! Na 2 jaar heb ik het gaas met veel moeite weer verwijderd. Ik heb toen wel wat geleidingsdraden aangebracht maar die konden na paar jaar ook weg omdat de zijtakken sterk genoeg waren geworden om alles te dragen.
Perzik en abrikoos kunnen gelijk behandeld worden.
De boom moet maximaal 1 hoofdtak en 2 zijtakken hebben. Het plantgat moet minimaal 50x50cm zijn en eventueel dieper afhankelijk van wortellengte. Het plantgat moet 30 tot 40cm van de kaswand blijven. Zorg dat de boom op maaihoogte blijft, dus zoals ie uit de grond kwam moet ie er ook weer in of de boom is gekocht in pot en dat is makkelijker. Doe voldoende compost + koemestkorrels en kalk in het gat in de verhouding 1-1-0,5. bij elkaar ongeveer 1 kg. Dek af met een laagje gewone grond (anders zouden de wortels kunnen “verbranden”). Vul na het plaatsen het gat af met een mengsel van potgrond, gewone aarde en rivierzand in de verhouding 1-1-1. Daarna ruim water geven.
Ik heb direct na het planten de hoofdtak getopt en de 2 zijtakken op 20 cm van de hoofdstam gesnoeid om sterke zijtakken te maken. Buig na het planten de zijtakken naar beneden tot ze bijna horizontaal zijn (voorzichtig want ze kunnen snel breken). Makkelijker is touwtje om tak naar touwtje om zware steen. Tak met tussenpozen van enkele weken horizontaal rekken.
Snoeien
Perzik en abrikoos kunnen gelijk behandeld worden. Perzik draagt vrucht op takken van het vorig jaar en abrikoos op zowel 1 als 2 jarig hout. Op veel sites wordt aangebovolen om taksnoei toe te passen tussen april en juli. Tijdens de bloei zou de beste tijd zijn. Zelf snoei ik vlak voor het uitbotten van de bloemen ( afhankelijk van het weer is dat maart/april). Snoei nooit na juli omdat dan de kans bestaat dat de boom schimmel krijgt en geheel verloren gaat.
Eerste 2 tot 3 jaar:
Snoei steeds in het voorjaar (maart/april) de top van de hoofdtak geheel weg. Houdt de groei van de 2 zijtakken sterk beperkt zodat ze stevige draagtakken worden (uiteindelijk zijn mijn zijtakken meer dan 15cm dik geworden). Laat elke keer 20 tot 30 cm nieuw hout staan. Snoeit altijd takken geheel weg die naar het glas en pad groeien en takken die door elkaar groeien. Snoei takken die recht omhoog groeien terug op 2 ogen. Takken die anders groeien geheel laten staan en pas weer snoeien in het volgende voorjaar als duidelijk te zien is waar de bloemen zullen komen (zie verder hieronder).
Vervolgsnoei
Maart/april Snoei bloeiende takken terug tot op 2 bloemknoppen en takken zonder bloemknoppen op 1 oog zodat daar weer nieuw zijtakje kan groeien die misschien wel vrucht zal gaan geven. Het gevolg van deze snoei en snoeitijd is een goede vruchtzetting en uitbundige groei van nieuwe takken die volgend jaar weer vrucht kunnen dragen.
Rond juni kan de nieuwe groei zo uitbundig zijn dat de boom erg bossig wordt. Dan snoei ik alle nieuwe takken weer terug op 15 tot 20 cm. Alle takken die naar achteren, richting glas van de kas, groeien, haal ik volledig weg. Ook takken die sterk de neiging hebben naar het looppad in de kas te groeien.
Grote snoei
Ondanks alle mooie snoei van de voorgaande 25 jaren groeiden bij mij de takken en uitlopers toch meestal uiteindelijk tot boven in de kas. Leuk hoor, al die overhangende takken met al die vruchten, maar het werd wel erg donker in de kas door het vele gebladerte en dat was ten nadele van mijn tomaten en komkommers. Er moest dus iets drastisch gebeuren.
In het voorjaar van dit jaar 2015 (maart/april) zijn alle bomen met 1/3 van bovenaf terug gesnoeid. Resultaat: weer een uitbundige groei. Heb in juni alle nieuwe uitgroei teruggesnoeid tot 2 ogen of 2 bladen boven een vrucht.
Begin 2016 zal ik opnieuw hard moeten snoeien op de helft van huidige hoogte. Probeer zoveel mogelijk zijtak(jes) nog te laten zitten op het onderste gedeelte. Dit omdat perzik en abrikoos de neiging hebben tot taksterfte, ook al is er netjes volgens de regels gesnoeid.
Update 2017
Na de hevige vroege snoei in 2016 kwamen maar aan 1 hoofdtak (van de 2) per perzik nieuwe uitlopers met daaraan perziken die klein bleven en nergens naar smaakten. We vreesden voor de bomen. Dit jaar toch weer de gebruikelijke vroege snoei gedaan en er komen nu weer heerlijke grote perziken aan. Nooit opgeven dus.
De abrikozenbomen hebben de ingrijpende snoei prima overleefd en dit jaar zijn er weer heel veel prachtige grote abrikozen.
Vrucht dunning
De vruchten van de perzik moeten worden gedund als ze groot zijn als een knikker. Op elke tak kunnen er 2 blijven zitten als ze maar een onderlinge afstand hebben van ongeveer 10cm. Zitten ze dichter bij elkaar dan bestaat de kans dat er mieren, oorwurmen, pissebedden en ander ongedierte tussen gaat zitten.
Als er niet gedund word blijven de vruchten klein terwijl de pit toch de gewone grootte krijgt.
In jaren met weinig vrucht (door late vorst of te weinig bevruchting) moet rekening gehouden worden met splijtende vruchten (ze groeien te hard).
De vruchten van de abrikoos moeten gedund worden als ze zo groot zijn als een klein knikkertje. Tussenruimte vruchten: ongeveer 5cm. Op 1 tak kunnen best meer vruchten blijven zitten. Het is een vorm van ervaring.
Als er niet gedund wordt blijven de vruchten klein met een heel grote pit. Vruchten van abrikoos splijten niet.
Bemesting
Los van de beginbemesting moet er elk jaar wat bijgemest worden. Houdt er rekening mee dat, er buiten de kas ook bemest moet worden: de wortels komen waarschijnlijk ook tot buiten de kas.
 |
| perzik na junisnoei |
Water geven in de kas
Als het grondwater hoog genoeg staat (kijk even in het dichtstbijzijnde slootje) en/ of het vaak regent, hoeft er nauwelijks water gegeven te worden. Dit omdat, zoals eerder gezegd, de wortels voor een groot gedeelte buiten de kas zullen zijn (daar is het vaakst het water!). Bij grote droogte wel water geven, zowel in als buiten de kas. Per boom 10L water binnen en 10L buiten, 3x om de 2 dagen.
Bevruchting in de kas
Zoals altijd hebben ook deze bloemetjes een bijtje nodig. De eerste jaren heb ik geprobeerd zelf te bevruchten met behulp van een kwastje van bloemetje naar bloemetje, maar dat bijtje zijn beviel ons niet zo en het resultaat was belabberd. Aangezien ik ook imker was geweest viel het muntje wat later en toen verzamelde ik bijen in een jampotje om ze los te laten in de kas. Even: als de bloesem van de perzik en de abrikoos open gaat staat buiten ook de vroege heide in bloei. Daar komen de eerste bijen op af en die vang ik. Per ochtend vang ik 4 tot 5 bijen (vaak 1 per keer), die gaan de kas in en dan doe ik gelijk de deur en de ramen weer dicht. Mijn zelf gebouwde kas heeft zoveel kieren (en een stuk glas er uit), dat de bijen de kas uit kunnen. Als ik ze in de kas doe lijkt het er op dat ze er zo snel mogelijk uit willen en met niets anders bezig zijn. Echter, als ik de volgende dag of de dag daarna weer in de kas kom, is het een gezoem als in een bijenkorf en zijn er heel veel bijen. Is dat niet zo dan opnieuw bijen vangen. Het ligt allemaal aan het weer. Als het te koud is (onder 10 graad C), vliegen de bijen niet. Tot nu toe werkt het elk jaar fantastisch!
Ziekten en bestrijding
Spint
In mijn kas heb ik bijna elk jaar spint gehad in de meest bossige perzik. Was al te zien in maart/april. Snel bestrijden omdat de andere perzik het ook zou krijgen. Heb tot nu toe geen biologisch middel kunnen vinden dat spint afdoende kon bestrijden en heb dus chemisch moeten gebruiken.
De abrikoos is nooit aangetast geweest door spint.
Luizen en mieren
Mieren en luizen hebben met elkaar te maken. Mieren hoeden luizen om hun suikerhoudende uitscheiding. Mieren vreten zelf ook aan de vruchten als die bijna rijp zijn. Luizen zijn biologisch te bestrijden met een gekocht of zelf gemaakt middel (brandnetelgier). Wel alle bladeren en takken druipnat spuiten. Ook mieren houden niet van maar gaan er niet door weg. Het afdoend was toch chemisch anti mieren spul, helaas.
De abrikoos is slechts 1x aangetast door luis.
Dopluis
Alleen chemisch bestrijdingsmiddel had goed effect.
De abrikoos heeft nooit dopluis gehad.
Oorwurmen
Jagen op luizen. Geen luizen, geen tot weinig oorwurmen. Nuttige beetjes maar liever niet omdat ze ook rijpe vruchten lekker vinden.
De abrikoos had nooit oorwurmen.
Muizen
Muizen vinden een kas ook lekker warm en vruchten lekker smaken. Te verdrijven door vaak in de kas te komen, beetje herrie er bij en water geven langs de binnenkant van de kasramen omdat muizen daar langs lopen en hun geurspoor achterlaten. Ook muizen houden niet van natte voeten.
Muizen houden ook van abrikozen.
Slakken.
Slakken zijn dol op bijna rijpe vruchten van zowel de perzik als de abrikoos. Bestrijden met de bekende middelen.
Verzilting in de kas
De kans op verzilting van de grond is aanwezig door het bemesten in de loop van alle jaren. Voorkom dit zo veel mogelijk door organische meststoffen (koemest- en compostkorrels) en het tegengaan van het gebruik van kunstmest (veel mestzouten). Het is een aanbeveling om elke 5 jaar de bovenste 10 a 15 cm van de grondlaag te vervangen voor nieuwe grond (meestal potgrond). Dit kan tegelijk gebeuren als de grond voor tomaten/komkommers wordt vervangen (tot 20cm diepte) in het middengedeelte van de kas.
Vorstbescherming in de kas
Zoals eerder vermeld kunnen jonge bomen in de kas de eerste paar jaar nog gevoelig zijn voor vorst. In de winter valt te denken aan bedekking per boom met rietmatten en/of stro (let op: muizen en pissebedden vinden dit ook heel fijn!). Als we vonden dat het toch nog te streng ging vriezen zetten we middenin de kas een flinke (oude) petroleumbrander, brandende pit op laag en er bovenop een precies passende terracotta pot. Die wordt heel heet, houdt de warmte vast en straalt die uit. Het verschil in buiten en binnentemperatuur bedroeg meestal tussen de 3 en 5 graden, genoeg om de boompjes te redden ( en in onze zelfgebouwde kas zaten nog best veel kieren).
